Zakaz handlu w niedzielę, wprowadzony wiele lat temu do polskiego porządku prawnego, do dziś budzi spore emocje. W ostatnim czasie politycy postanowili uszczelnić prawo i uniemożliwić jego obchodzenie, dlatego liczba otwartych punktów handlowych w ostatni dzień tygodnia maleje. Wraz z zakazem musiała także przyjść sankcja, która na gruncie prawa wykroczeń przybrała postać art. 10 ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni. Handel w niedzielę jest przedmiotem dzisiejszej analizy.
Handel w niedzielę – regulacja
Art. 10 ustawy wprowadza dwie odmiany wykroczenia.
Zgodnie z ust. 1 kto, wbrew zakazowi handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem w niedziele lub święta, powierza wykonywanie pracy w handlu lub wykonywanie czynności związanych z handlem pracownikowi lub zatrudnionemu, podlega karze grzywny w wysokości od 1000 do 100 000 zł.
W myśl ust. 2 natomiast tej samej karze podlega, kto wbrew zakazowi handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem po godzinie 14:00 w dniu 24 grudnia lub w sobotę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy, powierza wykonywanie pracy w handlu lub wykonywanie czynności związanych z handlem pracownikowi lub zatrudnionemu.
Rozróżnienie to wynika przede wszystkim z tego, że niektóre „niedziele i święta” są jednak dniami pracującymi. W ich ramach ustawodawca również chciał wprowadzić większą ochronę pracowników.
Sprawca wykroczenia
W doktrynie prawniczej wskazuje się, że wykroczenie ma charakter powszechny, w związku z czym popełnić je może każdy. Tłumaczy się to tym, że powierzenie wykonywania czynności w okresie ochronnym może być wynikiem działań zarówno sprzedawcy, jak i kupującego. Kupujący będzie natomiast odpowiadał np. wtedy, gdy nakaże swoim pracownikom dokonać zakupu w hurtowni w niedzielę niehandlową.
Sprawca będzie odpowiadał zarówno w razie umyślnego, jak i nieumyślnego popełnienia wykroczenia. Ten drugi przypadek wystąpi np. wtedy, gdy pracodawca pomyli niedzielę handlową z niehandlową, choć bardzo łatwo mógł to sprawdzić.
Na czym polega popełnienie wykroczenia
Powierzenie wykonywania pracy polega na zleceniu pracownikowi wykonania albo swoich obowiązków ogólnie, albo konkretnego zadania.
Praca w handlu może być interpretowana zgodnie z art. 3 pkt 3 ustawy, który definiuje wykonywanie czynności związanych z handlem. Jest to wykonywanie w placówce handlowej czynności bezpośrednio związanych z handlem przez pracownika lub zatrudnionego, a także wykonywanie w takiej placówce przez pracownika lub zatrudnionego czynności związanych z magazynowaniem towarów lub ich inwentaryzacją.
Pracownika wiąże z pracodawcą stosunek pracy (najczęściej na podstawie umowy o pracę), a zatrudnionego – umowa cywilnoprawna.
Wykroczenie opisane w art. 10 ustawy ma charakter formalny, czyli do jego wystąpienia nie jest potrzebne wywołanie jakiegokolwiek dodatkowego skutku.
Kara za naruszenie zakazu handlu w niedzielę
Za naruszenie zakazu handlu w niedzielę grozi kara grzywny w wysokości od 1 000 do 100 000 zł. Prawnicy wskazują, że jest to kara absurdalnie zawyżona względem innych wykroczeń, nawet tych o podwyższonej górnej granicy grzywny. Wymierzając grzywnę, sąd ma obowiązek wzięcia pod uwagę dochodów sprawcy, jego warunków osobistych i rodzinnych, stosunków majątkowych i możliwości zarobkowych.
Kiedy handel w niedzielę stanowi przestępstwo?
W myśl art. 218a k.k. kto, złośliwie lub uporczywie:
- wbrew zakazowi handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem w niedziele i święta, powierza wykonywanie pracy w handlu lub wykonywanie czynności związanych z handlem pracownikowi lub zatrudnionemu;
- wbrew zakazowi handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem po godzinie 14:00 w dniu 24 grudnia lub w sobotę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy, powierza wykonywanie pracy w handlu lub wykonywanie czynności związanych z handlem pracownikowi lub zatrudnionemu,
podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
Jak widać, większość znamion obu typów przestępstwa jest taka sama jak w przypadku wykroczenia. O przestępczym charakterze czynu świadczy złośliwość lub uporczywość działania sprawcy. Jest to więc quasi typ kwalifikowany wykroczenia.
Jestem adwokatem od spraw wykroczeń z Piły, Chodzieży, Trzcianki, Wałcza i okolic. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o prawie wykroczeń, zachęcam do sięgnięcia po moje publikacje – przystępne opracowania kodeksów, które ułatwiają szybką i skuteczną naukę – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia oraz Kodeks wykroczeń. Jeśli masz sprawę, w której potrzebujesz pełnomocnika, zapraszam do zakładki kontakt.