W postępowaniu karnym grzywna orzekana jest poprzez ustalenie liczby stawek dziennych, a następnie określenie wysokości jednej stawki. Inaczej jak w sprawach wykroczeniowych, gdzie sąd od razu ustala grzywnę w konkretnej kwocie. Regulacja wykonawcza dla obu tych postępowań jest jednakowa. Od jakiegoś czasu przepisy nie przewidują odroczenia zapłaty grzywny, ale zgodnie z art. 49 k.k.w. możliwe jest rozłożenie grzywny na raty.
Podstawa prawna rozłożenia grzywny na raty
W myśl art. 49 § 1 k.k.w. jeżeli natychmiastowe wykonanie grzywny pociągnęłoby dla skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki, sąd może rozłożyć grzywnę na raty na czas nieprzekraczający 1 roku, licząc od dnia wydania pierwszego postanowienia w tym zakresie.
W § 2 powyższego artykułu wskazano natomiast, że w wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie, a zwłaszcza wówczas, gdy wysokość grzywny jest znaczna, można rozłożyć grzywnę na raty na okres do 3 lat.
Rozłożenie grzywny na raty – przesłanki
Przesłanki orzekania rat można podzielić na natychmiastowe wykonanie grzywny oraz zbyt ciężkie skutki wykonania grzywny dla skazanego lub jego rodziny.
Po pierwsze, przez natychmiastowe wykonanie grzywny należy rozumieć jednorazowe wykonanie tej kary zgodnie z wezwaniem sądu.
Zbyt ciężkie skutki dla skazanego lub rodziny natomiast polegają na tym, że zapłata grzywny jednorazowo spowodowałaby istotne pogorszenie ich sytuacji. Przykładowo może to być brak środków na zapłatę czynszu albo na wykup leków. Sąd ocenia zatem tę przesłankę przez pryzmat całokształtu okoliczności, a nie tylko zarobków skazanego.
Wypadek zasługujący na szczególne uwzględnienie
W naprawdę wyjątkowych sytuacjach grzywnę można rozłożyć na raty w okresie 3 lat. Chodzi tutaj na przykład o sytuacje, w których orzeczona grzywna jest bardzo duża. W grę wchodzą także inne radykalne przypadki, gdy wysokość rat rozłożonych na rok i tak nie jest wystarczająca.
Rozłożenie grzywny na raty – okres
Zgodnie z art. 49 grzywnę można rozłożyć na raty na okres do roku albo do 3 lat.
Użycie liczby mnogiej oznacza, że muszą to być co najmniej 2 raty, przy czym nigdzie nie jest powiedziane, że muszą to być raty miesięczne. W praktyce tak się najczęściej robi, ale zdarzają się też sytuacje, gdzie sądy rozkładają świadczenie np. na raty dwumiesięczne.
Postanowienie o rozłożeniu na raty można wydawać kilkukrotnie, przy czym okresy rozłożenia liczymy od dnia wydania pierwszego postanowienia, a nie jego uprawomocnienia.
Postępowanie w sprawie rozłożenia na raty
Postępowanie w przedmiocie rat wszczynane jest zazwyczaj na wniosek skazanego lub jego obrońcy. Teoretycznie możliwe jest tutaj także działanie sądu z urzędu lub na wniosek prokuratora, ale nigdy jeszcze nie spotkałem się z taką sytuacją.
Pierwszy wniosek o rozłożenia na raty jest zawsze bezpłatny, od kolejnych trzeba zapłacić 2% kwoty grzywny objętej wnioskiem.
Postanowienie o rozłożeniu na raty wydaje sąd na posiedzeniu niejawnym. Można je zaskarżyć zażaleniem w terminie 7 dni od doręczenia postanowienia.
Jestem adwokatem od spraw wykroczeń z Piły, Chodzieży, Trzcianki, Wałcza i okolic. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o prawie karnym, zachęcam do sięgnięcia po moje publikacje – przystępne opracowania kodeksów, które ułatwiają szybką i skuteczną naukę. Od wielu lat reprezentuję osoby skazane w postępowaniu karnym wykonawczym, ze szczególnym uwzględnieniem spraw dotyczących kary pozbawienia wolności. Jeśli masz sprawę, w której potrzebujesz obrońcy, zapraszam do zakładki kontakt.